روزنامه جمهوری اسلامی

در گفت و گو با مهندس علیمراد اکبری معاون آب و خاک جهاد کشاورزی اولویت‌های ملی صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی

*مجید زندی
وزیر نیرو اخیراّ با تاکید بر شرایط خشکسالی در کشور به نکته مهمی درباره کمک به کشاورزان برای تداوم فعالیت تولیدی آنها اشاره کرد و با بیان این که اجازه نابودی دشت‌ها و به خطر افتادن معیشت کشاورزان را نمی‌دهیم، گفت: با استفاده از روش‌های نوین آبیاری و تغییر الگوی کشت، دشت‌ها زنده خواهند ماند و کشاورزان می‌توانند به تولید محصول‌های مقاوم به کم آبی، ادامه دهند.
این سخن از سوی عالی‌ترین مقام در وزارت نیرو نشانگر شکل گیری تعامل سازنده وزارت نیرو و جهاد کشاورزی برای توسعه و به کارگیری تجهیزات آبیاری نوین و نیز تغییر الکوی کشت برای صرفه جویی در مصرف آب حتی در بخش کشاورزی است.
اگر چه امروزه 70 درصد آب شیرین دنیا در بخش کشاورزی استفاده می‌شود، اما این رقم یقینا در کشور ما بیشتر است و اگر امروز از این وضعیت کم آبی، برای اصلاح ساختارهای خود استفاده نکنیم در آینده با مشکلات به مراتب پیچیده‌تری مواجه خواهیم شد، بنابراین شرایط خشکسالی فرصتی است که ضرورت‌های امروز و فردا نیز ذکر و برای آنها تدابیری اندیشیده شود.


به همین منظور مهندس علیمراد اکبری معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در گفتگویی به اولویت‌های بخش آب کشاورزی اشاره کرد، که متن گفتگو به شرح زیر است.
*آقای مهندس اکبری، با توجه به اینکه آب به ویژه تامین آب کشاورزی به عنوان یک مساله خاص در کشور ما مطرح است رویکرد وزارتخانه جهاد کشاورزی برای اولویت بخشی به صرفه جویی در مصرف چیست؟
- رویکرد اصلی ما حرکت به سمت اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در زمین‌های کشاورزی است. و در قالب برنامه ششم توسعه هر جایی که آب کشاورزی توزیع می‌شود،اصل بر اجرای شبکه‌گذاری درست انتقال آب است و برای این حرکت سه طرح ملی داریم که طرح 550 هزار هکتاری دشت خوزستان و ایلام یکی از مهمترین کارهای ملی محسوب می‌شود که با اجرای آن ضمن صرفه جویی 5/1 میلیارد مترمکعبی آب، 10 میلیون تن نیز به تولیدات محصولات کشاورزی کشور اضافه می‌شود که در نوع خود در کشور و خاورمیانه بی‌نظیر است و به عنوان نمونه در عرصه بین‌المللی از سوی فائو تبلیغ خواهد شد.
*فکر می‌کنم این طرح از سال 1375 و همزمان با سفر مقام معظم رهبری به خوزستان آغاز شده، آیا هنوز اجرا نشده است؟
- بله پروژه 550 هزار هکتاری در سفر مقام معظم رهبری در سال 1375 به استان خوزستان و قولی که ایشان به مردم خوزستان دادند آغاز شد اما تا قبل از دولت آقای روحانی به صورت جسته و گریخته در بودجه عمومی دولت سالانه مبلغ بسیار جزیی برای اجرای آن اعتبار در نظر می‌گرفتند تا این که در سال 1392 در اولین سفر رئیس دولت تدبیر و امید به استان خوزستان ایشان قول دادند که 550 هزار هکتار از اراضی خوزستان که نیازمند احیاء و ارتقاء بهره وری در مصرف آب است را عملیاتی کنند. حرکت جهادی طرح هم از آن زمان شروع شده است.برای این پروژه قرار بود وزارت نیرو آب را به هنگام تخصیص دهد که متاسفانه به دلایل مختلف که گفته آب به اندازه کافی نیست و ما فقط برای 312 هزار هکتار می‌توانیم آب تدارک ببینیم کارها را بر همان اساس آغاز کردیم.
با این شرایط موسسه جهاد نصر وارد عرصه اجرایی آن شد. در آبخور اراضی که شبکه‌های اصلی آن توسط وزارت نیرو ساخته شده بود که 90 درصد به صورت بهبود بهره وری و 10 درصد هم به صورت توسعه انجام شده است.
از سال 87 تا 92 کلاً 66 هزار هکتار شبکه‌های فرعی ایجاد شده بود. 52 هزار هکتار زه کشی زیرزمینی و 31 هزار هکتار تسطیح و نوسازی انجام شد تا این که سال 93 از صندوق توسعه ملی اعتبار گرفتیم و از آن سال تاکنون در 212 هزار هکتار شبکه اصلی 127 هزار هکتار زهکشی زیرزمینی و 160 هزار هکتار تسطیح و نوسازی انجام شد.
در این اراضی19 میلیون متر (19 هزار کیلومتر) شبکه انجام شد.28 هزار کیلومتر زهکشی زیرزمینی انجام شد.
حجم عملیات خاکی برای تسطیح 133 میلیون متر مکعب بود یعنی 133 میلیون متر مکعب خاک جابجا شده است
*این طرح چه مزیتی در صرفه جویی در مصرف آب دارد؟
- اصلی‌ترین هدف پروژه استفاده بهینه از منابع آب و خاک در جهت افزایش بهره وری استفاده از بهینه از سرمایه گذاری‌های بالادستی است. افزایش تولیدات کشاورزی، اشتغال زایی مستقیم و غیرمستقیم، افزایش درآمد حاصل از تولیدات در قطب‌های کشاورزی ساماندهی و جلوگیری از مهاجرت روستائیان به حاشیه شهرها و گسترش امنیت اجتماعی و توسعه شاخص‌های رفاه استانی از دیگر اهداف این طرح بسیار وسیع است که 500 هزار هکتار آن در استان خوزستان و 50 هزار هکتار دیگر در استان ایلام قرار دارد. این طرح کلان در قالب در 206 پروژه کوچکتر در 21 شهرستان استان خوزستان و 3 شهرستان استان ایلام در 40 ناحیه عمرانی درحال انجام است که برای اجرای آن 70 پیمانکار همکاری دارند.و کار‌ها به سرعت پیش می‌رود و 240 هزار هکتار از 287 هزار هکتار این پروژه زیر کشت رفته و سبز شده است. درحالی که در سال جاری و سال قبل وضعیت بارندگی در خوزستان فوق‌العاده بد بوده است اما با اقدامات انجام شده سال قبل ما افت برداشت محصول در خوزستان نداشتیم. و آن را با سال 94 مقایسه کنید که سیل و بارندگی فراوان در خوزستان داشتیم میزان تولید با شرایط خشکسالی امسال تغییر نکرده است. که نشان می‌دهد پروژه 550 هزار هکتاری نقش موثری در پایداری تولید دارد. و در سال جاری هم که براساس آمارها زیر 50 میلی متر بارندگی داشتیم شرایط به گونه‌ای که پیش‌بینی می‌شود از میزان خرید گندم از خوزستان کاستی به وجود نیاید.
*وزارت نیرو آب لاز م را دارد که به این طرح بدهد؟
- ساختار این پروژه هم به این صورت بود که از 312 هزار هکتار که قرار بود به ما تخصیص آب بدهند متاسفانه 17 هزار هکتار آن دوباره حذف شد که از آن 312 هزار هکتار مرحله اول کم شد که در نهایت مرحله اول به 295 هزار هکتار شبکه‌های اصلی، 184 هزار هکتار زهکش زیرزمینی و 199 هزار هکتار عملیات تجهیز و نوسازی چون در برخی از مناطق نیاز به زهکشی نبوده است. همانند پروژه 50 هزار هکتاری ایلام که مشکل آب زیرزمینی ندارد.یا در برخی از مناطق سیستم را تغییر دادیم و کم فشار انجام دادیم که آنجاها هم نیاز به تسطیح اراضی نبود که اختلاف اعداد پیش آمد.
برای مرحله دوم ما از دو سال پیش با وزارت نیرو بحث داشتیم. آن موقع هم که من در این مسئولیت نبودم همکاران سابق ما خیلی زحمت کشیدند تا مجموع 550 هزار هکتاری را تمام کنند. وزارت نیرو اعلام کرد آب به اندازه کافی نیست. رفت و برگشت‌های در مرحله اول پذیرفتند 100 هزار هکتار اضافه شود.ما این جلسات را ادامه دادیم تا رقم 150 هزار هکتار اما آخرین اقدامی که برای این پروژه شده این است که ریاست جمهوری رسماً به وزارت نیرو دستور دادند همه آب مورد نیاز پروژه با تعامل وزارت جهاد کشاورزی تخصیص یابد که رتبه کارشناسی از یک ماه پیش سازمان‌های جهاد کشاورزی و آب و برق خوزستان به توافق رسیدند. رویکرد وزیر نیرو نسبت به این پروژه هم کاملاً مثبت است.
وزارت نیرو هم براساس کار کارشناسی پذیرفت که آب مورد نیاز وجود دارد. خوزستان بالغ بر یک میلیون هکتار زمین آبی دارد که 16 میلیارد متر مکعب مجموع آب مصرفی خوزستان است.
از 150 میلیون دلار که اخیراً با اجازه رهبر معظم انقلاب برای مقابله با ریزگرد اختصاص یافت ما 50 میلیون دلار را به وزارت نیرو برای تکمیل شبکه‌های اصلی دادیم. مناطقی داریم که شبکه‌های فرعی ساخته شده بود، اما شبکه‌های اصلی نداشت که وزارت نیرو باید این را تسریع کند.و جمعاً حدود 17 هزار میلیارد تومان برای دو مرحله این 550 هزار هکتار هزینه می‌شود.
*معمولا برای اجرای چنین طرح‌های بزرگی شرکت‌های چند ملیتی خارجی همزمان با واردات تجهیزات مدرن تسطیح خاک همراه می‌شود، چه میزان از تجهیزات مورد نیاز این طرح در قالب اقتصاد مقاومتی از ساخت داخل تامین شد؟
- ویژگی‌های خوبی که این پروژه داشتیم خوداتکایی تجهیزات است. بله ما در گذشته برای تسطیح خاک از تجهیزات ایتالیایی و برای زهکشی زیرزمینی از تجهیزات هلندی استفاده می‌کردیم. درحالی که در این پروژه این ماشین آلات بومی شد و توسط سازندگان ایرانی ساخته شد. این از افتخارات ما است که پروژه عظیم سبب شد که صنعت کشور هم در این بخش که اولین بار در ایران فعال شد و الآن 100 درصد تجهیزات این پروژه توسط سازندگان ایرانی درحال تامین است خدا را شاهد می‌گیریم که تحول بزرگی دراین بخش در کشور ایجاد شده که خود از مصادیق بارز اقتصاد مقاومتی است. آنهایی که در این زمینه تخصص دارند بهتر می‌دانند چه عملیات سنگینی انجام شده است.
تعداد ماشین آلات تخصصی سنگین و نیمه سنگین از سال 92 با 1200 دستگاه شروع شد و در سال 1394 به 23700 دستگاه رسید که پیک پروژه بود و الآن هم در سال 96 که در انتهای پروژه هستیم 2600 دستگاه ماشین آلات سنگین و نیمه سنگین در این طرح ملی مشغول به کار هستند.
*مردم نگران هستند که باز کار‌ها در دست دولت باشد و دولت همچنان بزرگتر شود، نقش بخش خصوصی در اجرای کار چه میزان بود؟
- اتفاقا مدیریت این پروژه کاملا به بخش خصوصی سپرده شد. سه مدیر طرح حاکم بر عملیات اجرایی هستند که موسسه جهاد نصر که دولتی است تنها نظارت برنامه‌ای بر مدیریت پروژه‌ای دارد.برای بهره‌برداری نیز در خوزستان تعاونی‌های تولیدی کشاورزی فعال است و 148 مورد برای 181 هزار هکتارشکل گرفته که 28 تعاونی هم درحال شکل گیری است برای 130 هزار هکتار در ایلام نیزهم در قالب پروژه 550هزار هکتاری و هم برای سامانه گرمسیری، 12 شرکت تعاونی کشاورزی شکل گرفت 10 تا هم درحال تشکیل است.
موسسه جهاد نصر دولتی است،اما شرکت‌های جهاد نصر بخش خصوصی است که برای واگذاری طرح‌ها مناقصه برگزاری شد و به هیچ وجه ترک تشریفات انجام نمی‌شود.
*سئوال دیگر در باره میزان اشتغال زایی این طرح است.
- برای هر هکتار یا برای هر دو هکتار در فعالیت‌های کشاورزی یک تا دو شغل ایجاد می‌شود و اگر ما بتوانیم خام فروشی نکنیم ایجاد اشتغال بیشتر هم خواهد شد.متاسفانه بسیاری از محصولات کشاروزی در ایران خام فروشی می‌شود درحالی که کشوری مانند هلند که سال گذشته 80 میلیارد دلار صادرات کشاورزی داشته به این دلیل نیست که تولیدش از ما بیشتر است. دلیلش این است که آنها خام فروشی نمی‌کنند. گوجه‌ای که ما صادر می‌کنیم آنها 20 محصول دیگر تولید می‌کند و کیلویی 20 هزار دلار درآمد برای کشور خود حاصل می‌کند. بخش توسعه صنایع تبدیلی پائین دستی و بالادستی محصولات کشاورزی از خود محصول خام درآمد بسیار بیشتری دارد که در آن شرایط ما می‌توانیم برای هر هکتار بیش از 2 شغل هم ایجاد کنیم.
*طرح توسعه اراضی کشاورزی سیستان در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
- این طرح در بستر دویست هزار هکتار از اراضی دشت سیستان انجام می‌شود اما به علت محدودیت منابع آب و تخصیص 400 میلیون مترمکعب آب برای این طرح، 46 هزار هکتار از اراضی دشت سیستان در این طرح دیده شده است. با اقدامات اساسی که انجام شده 30 هزار هکتار از طرح 46 هزار هکتاری آبرسانی به اراضی دشت سیستان در اوایل سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.اشتغالزایی این طرح و طرح‌های جانبی در این منطقه هم بیش از سه هزار نفر است.
مجموع اعتبارات سال جاری برای طرح‌های نوین آبیاری در کشور سه هزار و 280 میلیارد تومان بود که سهم سیستان و بلوچستان از این اعتبارات امسال 112میلیاردتومان بوده است.که امیدوارم نمایندگان محترم توجه ویژه‌ای به توسعه طرح‌های صرفه جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی داشته باشند. البته برای طرح آبرسانی دشت سیستان هزار و 300 میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده که این طرح به هزار میلیارد تومان اعتبار دیگر برای تکمیل شدن نیاز دارد.
*سامانه گرمسیری برای صرفه جویی در مصرف آب چه زمانی به مرحله اجرا می‌رسد؟
- پروژه سامانه گرمسیری فرصتی تاریخی هم برای توسعه کشاورزی و هم برای صرفه جویی در مصرف آب برای بسیاری از استان هاست که با اجرای کامل این پروژه تحولی عظیم در بخش کشاورزی استان‌های ده گانه رخ خواهد داد. من از همین جا از نمایندگان محترم درخواست دارم زنجیره‌های تولید را برای کشاورزی حوزه‌های نمایندگی خود فراهم کنند چراکه با بهره‌برداری از این پروژه می‌توان چرخه تولید را کامل کرد که این امر در نهایت باعث افزایش ارزش افزوده و اشتغالزایی می‌گردد.
سامانه گرمسیری یکی از مهمترین شبکه‌های آبیاری و زهکشی کشاورزی در غرب و شمال غرب کشور است. اعتبار پروژه 5 هزار میلیارد تومان است ودر 10 استان ایلام، کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی،‌ اردبیل، گلستان و سه خراسان شمالی، رضوی و جنوبی دردست اجرا است.
*با اجرای طرح 550 هزار هکتاری آبیاری نوین در دشت خوزستان و ایلام، صرفه جویی 5/1 میلیارد مترمکعبی آب، 10 میلیون تن هم به تولیدات محصولات کشاورزی کشور اضافه می‌شود
*در گذشته برای تسطیح خاک اراضی کشاورزی از تجهیزات ایتالیایی و برای زهکشی زیرزمینی از تجهیزات هلندی استفاده می‌کردیم. درحالی که در طرح 550هزار هکتاری ماشین آلات بومی شد.این از افتخارات ما است که 100 درصد تجهیزات این پروژه توسط سازندگان ایرانی درحال تامین است
*سامانه گرمسیری یکی از مهمترین شبکه‌های آبیاری و زهکشی کشاورزی در غرب و شمال غرب کشور است. که در 10 استان ایلام، کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی،‌ اردبیل، گلستان و سه خراسان شمالی، رضوی و جنوبی دردست اجراست
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
«حشاشین» چرا ممنوع شد؟ و چرا حالا ممنوع شد؟! (شهروند)پايان يك راهبرد (اعتماد) باخت دلار به میدان و دیپلماسی (جوان) کمک‌های اهدایی به سیل‌زدگان سیستان و بلوچستان  در کارت‌خوان عبدالحمید!  (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
رئیس اتاق مشترک ایران و چین خبر داد افتتاح مجدد حساب‌های مسدود شده ایرانیان در چین آغاز شد سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلس خبر داد؛ مخالفت کمیسیون تلفیق با افزایش قیمت حامل‌های انرژی تظاهرات هزاران نفری در شهرهای روسیه علیه پوتین دادگاه عالی رژیم بحرین حکم سلب تابعیت و حبس شیخ عیسی قاسم را تایید کرد محمد علی خادمی کوشا تمایز حق انتقاد و حقانیت انتقاد نشانه‌های زوال قدرت آل سعود حیدرالعبادی: یک لشکر تروریست درسوریه آموزش می‌بیند ولی آمریکا و روسیه کاری نمی‌کنند عضو شورای ملی ایران و آمریکا: قانونگذاران آمریکا مانع کارشکنی در برجام و انزوای ایالات متحده شوند هشدار اتحادیه اروپا به آمریکا در مورد اعمال محدودیت‌های تجاری در گفت و گو با مهندس علیمراد اکبری معاون آب و خاک جهاد کشاورزی اولویت‌های ملی صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی در نشست خبری اعلام شد؛ افزایش چشمگیر امید به زندگی به مناسبت دهه فجر انقلاب اسلامی گلزار شهدای سراسر کشور گلباران می‌شود فرمانده منطقه پنجم نیروی دریایی سپاه: شاهد تغییر رفتار امریکایی‌ها در خلیج فارس و تنگه هرمز هستیم ارسال لایحه مربوط به کنوانسیون هواپیمایی کشوری بین‌المللی به مجلس نمایندگان مجلس امروز از زندان اوین بازدید می‌کنند حمایت اتحادیه آفریقا از برجام معاون اول رئیس جمهور: نهایی شدن 12 میلیارد دلار قرارداد فاینانس از دستاوردهای برجام است